Ukrayna savaşı: BM’de Trump’la birlikte bir ilk

Birleşmiş Milletler (BM), Ukrayna konusunda ABD’deki Donald Trump yönetiminin politika değişikliğini yansıtan bir ilke sahne oldu. Ukrayna konulu karar tasarıları konusunda ABD ile Avrupa arasındaki görüş ayrılıkları, çekişmeli bir diplomasi trafiğine yol açarken sonuçta ilk kez Rusya’yı Ukrayna savaşı bağlamında “saldırgan” olarak nitelendirmeyen bir karar kabul edildi. Bu, aynı zamanda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki (BMGK) beş daimi üye; ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa’dan hiçbirinin veto hakkını kullanmadığı ilk Ukrayna konulu tasarı oldu.

ABD’nin BMGK’ya sunduğu ve kabul edilen tasarı, “Rusya-Ukrayna savaşındaki trajik kayıplara” işaret ediyor, çatışmaların hızlı bir şekilde sona ermesi ve Ukrayna ile Rusya arasında kalıcı bir barış sağlanması çağrısında bulunuyor, ancak Rusya’nın saldırganlığına dair bir ifade içermiyor.

ABD, Genel Kurul’da Rusya’yla aynı oyu verdi

Öncesinde ABD yönetimi BM Genel Kurulu’na Avrupalıların getirdiği ve Rusya’ya Ukrayna’dan çekilme çağrısı yapan tasarıya Rusya ile birlikte ret oyu kullanmıştı. Tasarı Rusya’yı “saldırgan” olarak nitelendiriyor ve Rus birliklerinin derhal Ukrayna topraklarından çekilmesini talep ediyordu. Tasarı aleyhinde 18 oy çıkarken Türkiye dâhil 93 ülke “evet” oyu verdi. Oylamada 65 ülke çekimser kaldı.

Bu tasarıyı reddeden ABD Genel Kurul’a kendi tasarısını sundu. Ancak Fransa öncülüğündeki Avrupa ülkeleri bu tasarıda Rusya’nın saldırgan taraf olduğunu ifade eden değişiklik yapınca ABD çekimser oy kullandı.

ABD’nin BM nezdindeki Büyükelçi vekili Dorothy Shea oylama sırasında kabul oyu için elini havaya kaldırırkenFotoğraf: Selcuk Acar/Anadolu/picture alliance

Genel Kurul’daki oylamada bu tasarı 8’e karşı 93 oyla kabul edildi, 73 ülke çekimser oy kullandı. Genel Kurul kararları hukukî bağlayıcılığı bulunmasa da dünya genelinin eğilimlerini yansıtması açısından sembolik önem taşıyor. Daha önceki oylamalarda Ukrayna’daki Rus saldırganlığını kınayan ve Rus birliklerinin derhal ülkeden çekilmesini talep eden tasarılar 140’tan fazla ülkenin oyunu alırken bu sayının 93’e inmesi, Ukrayna’ya destek konusunda dünya genelindeki değişimi de sergiler nitelikte.

Tasarı Genel Kurul’dan Güvenlik Konseyi’ne taşındı

ABD, Genel Kurul’a sunduğu ve Avrupa ülkelerinin değişiklik yaptığı tasarının “Rus saldırganlığı” ifadesi içermeyen ilk hâlini bu sefer yasal bağlayıcılığı bulunan ve veto hakkına sahip olduğu BM Güvenlik Konseyi’ne götürdü. 15 üyeli BMGK’da ABD tasarısı 10 kabul ve 0 ret oyuyla kabul edildi. Veto hakkına sahip İngiltere ve Fransa bu hakkını kullanmadı, İngiltere ve Fransa ile birlikte Danimarka, Yunanistan ve Slovenya çekimser kaldı.

ABD’nin BM nezdindeki Büyükelçi vekili Dorothy Shea, daha önce Rusya’yı kınayan ve Rus birliklerinin Ukrayna’dan derhal çekilmesini talep eden BM karar tasarılarının savaşı durduramadığını vurgulayarak savaşın çok uzun süredir devam ettiğini, Rusya ve Ukrayna halklarına korkunç bir bedel ödettiğini söyledi. Oylama öncesinde konuşan Shea, “İhtiyacımız olan şey, tüm BM üyelerinin savaşın kalıcı bir şekilde son bulmasına yönelik taahhütlerini yansıtan bir karardır” dedi. Shea, kabul edilen kararı “barışa giden yolda hayati önem taşıyan bir ilk adım” diye nitelendirdi.

BM’de üç ayrı oylamaya sebep olan ABD-Avrupa çekişmesi, Ukrayna savaşının üçüncü yıldönümüne denk geldi.

AP,dpa/BK,CÖ