ABD’nin TÜİK’i olarak bilinen BLS neden tartışılıyor?

ABD Başkanı Donald Trump işsizlik verilerini beğenmeyince Çalışma İstatistikleri Komiseri Erika McEntarfer’ı kovdu. Enflasyon verisini de hazırlayan kuruma hafta içinde yeni bir ismin atanması bekleniyor. Trump’ın bu tutumu ABD ekonomisine dair verilerin gelecekteki güvenilirliğini tartışmaya açtı.

Türkiye’de işsizlik ve enflasyon gibi temel ekonomik verileri hazırlamaktan sorumlu TÜİK’in ABD’deki karşılığı olan Çalışma İstatistikleri Bürosunun (BLS) Cuma günü yayınladığı Temmuz ayı istihdam verileri beklentilerin altında kaldı.

Rakamlar Temmuz’da yalnızca 73 bin yeni istihdam yaratıldığını gösterirken, Trump’ı asıl öfkelendiren, önceki iki aya dair büyük boyutlu aşağı yönlü revizyonlar oldu. BLS Haziran ayında yaratılan yeni istihdamı 147 binden 14 bine, Mayıs rakamlarını ise 144 binden 19 bine düşürdü.

Pandemi dönemi hariç bu boyutta revizyon alışılmadık olsa da ekonomistlere göre bu yine de sürecin olağan bir parçası. BLS istihdam verilerini, kamu ve özel sektörden on binlerce işletmeye gönderdiği anket formu üzerinden hesaplıyor. Birçok şirketin bu forma zamanında yanıt vermediği, yayınlanan ilk tahminin ardından, geçmiş aylara dair veriler geldikçe geriye dönük düzeltmeler yapıldığı belirtiliyor.

Amerikan CNN‘e göre 2003’ten bu yana BLS istihdam verilerinde aylık revizyon ortalaması 51 bin seviyesinde.

Trump ise rakamlardaki değişikliği kendisine karşı bir tuzak olarak görüyor. Veriler için “saçmalık” diyen Trump, görevden aldığı McEntarfer’ı, “Kendisini bilerek kötü göstermeye çalışmakla” suçladı.

Beyaz Saray Ekonomi Danışmanı Kevin Hassett de “Başkan Trump aşağı yönlü büyük revizyondan endişeli” dedi, “(Trump’ın) kendisine yakın kişileri kurumun başına atayarak verilerin şeffaflığı ve güvenilirliğinden emin olacağı” yorumunu yaptı.

“Tehlikeli bir emsal”

Ekonomistlere göre ise veriler, Trump’ın sık sık değişen gümrük vergileriyle başa çıkmaya çalışan şirketlerin işe alım ve yatırım konusunda ihtiyatlı davrandığına işaret ediyor.

Daha önce BLS’nin başında bulunmuş olan William Beach, McEntarfer’ın kovulması için “tehlikeli bir emsal” yorumunu yaptı. Kendisinin, Trump’ın ilk döneminde BLS’de başkan olduğunu hatırlatan Beach, “Bir Komiser’in istihdam verilerini manipüle etmesi mümkün değildir. Her yıl veriler zaten revize edilir. Ben kurumdayken, Trump’ın ilk döneminde 500 bin kişilik revizyon yapmıştık” dedi.

Ekonomi çevrelerinden bazı isimler Kongre’nin duruma müdahil olmasını ve McEntarfer’ın görevden alınmasının soruşturulmasını istediler. Bu hamlenin kurumun güvenilirliğini sarstığını belirten uzmanlar, asıl odaklanılması gerekenin daha sağlıklı veri toplama yöntemleri ve bunun için gerekecek kaynak olduğu görüşünde.

Beğenmediği yayınları yapan gazete ve televizyonları “yalan haber” yaymakla suçlayan Trump, faizleri indirmediği için öfkelendiği Fed Başkanı Jerome Powell’ı da sert sözlerle eleştiriyor. Trump, Powell’ın yolsuzluğa bulaştığını ima ederek bu gerekçeyle görevden almayı değerlendirebileceğini belirtiyor.

DW,AFP,Reuters / MUK,BK