Türkiye ve Almanya’da aile hekimliği sistemi tartışması

Türkiye’de Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden randevu talebi öncesi aile hekimine yönlendirme uygulaması tartışma yaratırken, Almanya’da da benzer şekilde aile hekimlerinin sağlık sistemindeki rolünü güçlendirmeye yönelik yeni düzenlemeler gündemde.

Türkiye Sağlık Bakanlığı’nın 25 Temmuz 2025 itibarıyla devreye aldığı yeni uygulama kapsamında, uzman hekim randevusu almak isteyen vatandaşlar önce aile hekimine yönlendirilecek. Aile hekimi gerekli görmesi halinde, özel bir uygulama ile doğrudan hasta adına randevu oluşturabilecek.

Uygulama kamuoyunda tartışmalara yol açarken, İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Yönetim Kurulu’ndan yapılan açıklamada, söz konusu düzenlemenin sevk zincirini işletmekten çok, randevu bulunamayan sistemin yükünü aile hekimlerine devretmeyi amaçladığı öne sürüldü. Açıklamada, “Sağlık okuryazarlığının artırıldığı, angaryalardan arındırılmış bir aile hekimliği sistemi ile planlı sevk zincirine geçilmesi kalıcı çözümdür” denildi.

Birlik ve Dayanışma Sendikası da, “Bu tür uygulamalarla ne vatandaşın sağlık hakkına ne de randevu problemlerine tek bir çözüm bile getirilememiştir. Üstüne üstlük, Aile Sağlığı Merkezi çalışanlarına da ağır bir yük ve zarar getirmiştir. Bakanlık, ikinci ve üçüncü basamaktaki randevu krizini çözmek yerine yine her zamanki gibi aile hekimlerinin üzerine yıkmıştır” değerlendirmesinde bulundu.

Almanya’da da benzer adımlar gündemde

Benzer şekilde Almanya’da da hükümet, sağlık sisteminde yönlendirme mekanizmasını güçlendirmeyi hedefliyor. Almanya Sağlık Bakanı Nina Warken, Funke medya grubuna verdiği demeçte, “Gereksiz doktor ziyaretlerinden kaçınmak, gerçekten ihtiyacı olan hastaların aile ve uzman hekimlerden daha hızlı randevu almasını sağlayacaktır” ifadelerini kullandı.

Warken, vatandaşların ilk başvuru noktası olarak aile hekimlerine yönlendirilmesini içeren “Primärarztsystem” (birincil hekim sistemi) modelini desteklediklerini belirterek, “Aile hekimi, hastaların belirli bir süre içinde uzman hekim randevusu almasını garanti altına almalı” dedi.

Almanya’da kişi başına düşen doktor ziyareti sayısının diğer ülkelere göre daha yüksek olmasına rağmen bunun toplumu daha sağlıklı veya uzun ömürlü yapmadığına dikkat çeken Warken, sağlık sisteminde daha iyi yönlendirme mekanizmalarına ihtiyaç duyulduğunu belirtti.

Yeni sisteme Türkiye’dekine benzer eleştiri

Ancak Alman Tütekici Birliği Başkanı Ramona Pop, Alman Basın Ajansı’na yaptığı açıklamada, hükümetin planladığı değişikliği eleştirdi. Getirilmek istenen sistemin sağlık hizmetlerine erişimde yaşanan sorunları çözmeyeceğini kaydeden Pop, “Halihazırda aşırı yoğun olan aile hekimleri muayenehaneleri daha da zorlanacak. Bu doğru yol değil” dedi. Pop, hükümetten sağlık hizmetlerini iyileştirmeye yönelik daha etkili reformlar talep etti.

Türkiye’de hastalar, aile hekimine başvurmadan doğrudan hastanelerden randevu alarak uzman hekime gidebilirken, Almanya’da sağlık sistemi daha sıkı bir yönlendirme mekanizmasına dayanıyor. Almanya’da rutin muayeneler için doğrudan hastaneye başvuru genellikle mümkün değil; hastaneler daha çok acil, yatış veya ameliyat gerektiren durumlar için hizmet veriyor. Uzman hekime ulaşmak için çoğunlukla aile hekiminin sevki gerekirken yeni dönemde bu kuralların daha sıkı ve yaygın şekilde uygulanması hedefleniyor. Türkiye’de ise aile hekimliği sistemi bulunmasına rağmen, bugüne kadar yönlendirici rolü sınırlı ve sevk zinciri zorunlu değildi.

DW / TY,MUK